طراحی سیستم‌های صنعتی (1) (مکان‌یابی و استقرار تسهیلات)

کتابی طراحی سیستم های صنعتی (۱) در زمینه مکان‌یابی و استقرار تسهیلات است که در ادبیات دانشگاهی خصوصاً در رشته مهندسی صنایع به طراحی سیستم‌های صنعتی معروف است. تمرکز کتاب عمدتاً بر مسائل مکان‌یابی است. در واقع، یکی از مسائلی که باید در مراحل اولیه طراحی سیستم‌های صنعتی مورد توجه قرار گیرد مسئله مکان‌یابی و استقرار تسهیلات است. ‌‌‌ مطالعه پیرامون مکان بهینه صنعتی از دیدگاه جغرافی‌دانان و علمای علم اقتصاد همواره دارای اهمیت و اولویت بوده است. ‌‌‌ مراکز صنعتی و کارخانه‌ها برای تعیین مکان احداث کارخانه، استقرار تجهیزات و دپارتمان‌های خود در کارخانه، استقرار دفاتر خود در سطح شهر، تعیین مراکز توزیع محصولات و ... با چنین مسائلی سروکار دارند. در واقع تصمیمات مربوط به مکان‌یابی و استقرار نه‌تنها در مسائل صنعتی بلکه در مسائل گوناگونی در بخش‌های دولتی و خصوصی اعم از صنعتی و غیرصنعتی ظاهر می‌شود. در بخش دولتی تعیین مکان مراکز خدماتی نظیر ایستگاه‌های پلیس‌راه، اورژانس، بیمارستان‌ها، ایستگاه‌های آتش‌نشانی و ... نیاز به اتخاذ چنین تصمیماتی دارد. ‌‌‌ لذا تصمیم‌گیری در مورد مکان‌یابی تسهیلات عمدتاً از تصمیم‌گیری‌های بلندمدت و استراتژیک شرکت‌های بزرگ خصوصی و عمومی است و هزینه‌های بالای مربوط به جایابی و استقرار و راه‌اندازی تسهیلات، پروژه‌های مکان‌یابی را به سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت تبدیل کرده است. لذا موفقیت یا شکست مراکز تسهیلاتی در هرکدام از بخش‌های دولتی و خصوصی بستگی کاملی به مکان‌های انتخابی برای آن‌ها دارد. ‌‌‌در جایابی، برای تعیین محل قرار گرفتن یک وسیله معیارهای مهمی مؤثرند از جمله: نزدیکی به جاده‌های اصلی، بازار مصرف، منابع تأمین مواد اولیه، در دسترس‌ بودن نیروی انسانی موردنیاز، شرایط محیطی، امکان توسعه، مقررات و قوانین دولتی و غیره. در طرح استقرار، می‌خواهیم نحوه قرارگرفتن اجزای یک وسیله را برای رسیدن به بهترین بهره‌وری تعیین کنیم. روش‌های زیادی تاکنون برای حل این‌گونه مسائل مطرح شده‌اند از آن جمله می‌توان به برنامه‌ریزی ریاضی، استفاده از تصمیم‌گیری‌های چندگانه و... اشاره کرد. بدین ترتیب اهمیت مسئله مکان‌یابی و استقرار تسهیلات و ضرورت پرداختن بدان بر همگان روشن است. کتاب حاضر برای تدریس درس طراحی سیستم‌های صنعتی در دوره کارشناسی ارشد مهندسی صنایع گردآوری و تألیف شده است. این کتاب را به تمام دانشجویان مهندسی صنایع پیشنهاد می‌کنیم. این کتاب هم اکنون به صورت نشر الکترونیکی در وبگاه طاقچه (https://taaghche.com/book/126274/طراحی-سیستم-های-صنعتی-۱) و فیدیبو (https://fidibo.com/book/141001-طراحی-سیستم-صنعتی1) قابل مشاهده است.